Canta el Capítulo 1: Integración (samadhi)

1.1 atha yogānuśāsanam

अथ योगानुशासनम् ॥१॥

• atha
• yoga
• ānuśāsanam

1.2 yogaścittavṛttinirodhaḥ

योगश्चित्तवृत्तिनिरोधः ॥२॥

• yogaḥ
• citta
• vṛtti

1.10 abhāvapratyayālambanā vṛttirnidra

अभावप्रत्ययालम्बना तमोवृत्तिर्निद्र ॥१०॥

• abhāva
• pratyaya
• ālambanā
• vṛttiḥ
• nidrā

1.11 anubhūtaviṣayāsaṃpramoṣaḥ smṛtiḥ

अनुभूतविषयासंप्रमोषः स्मृतिः ॥११॥

• anubhūta
• viṣaya
• asaṃpramoṣaḥ
• smṛtiḥ

1.12 abhyāsavairāgyābhyāṃ tannirodhaḥ

अभ्यासवैराग्याभ्यां तन्निरोधः ॥१२॥

• abhyāsa
• vairāgyābhyāṃ
• tat
• nirodhaḥ

1.46 tā eva sabījassamādhiḥ

ता एव सबीजस्समाधिः ॥४६॥

• tāḥ
• eva
• sabījaḥ
• samādhiḥ

1.47 nirvicāravaiśāradye’dhyātmaprasādaḥ

निर्विचारवैशारद्येऽध्यात्मप्रसादः ॥४७॥

• nirvicāra
• vaiśāradye
• adhyātma
• prasādaḥ

1.48 ṛtaṃbharā tatra prajñā

ऋतंभरा तत्र प्रज्ञा ॥४८॥

• ṛtaṃ
• bharā
• tatra
• prajñā

1.49 śrutānumānaprajñābhyāmanyaviṣayā viśeṣārthatvāt

श्रुतानुमानप्रज्ञाभ्यामन्यविषया विशेषार्थत्वात् ॥४९॥

• śruta
• anumāna
• prajñābhyām
• anya
• viṣayā
• viśeṣa
• arthatvāt

1.50 tajjassaṃskāro’nyasaṃskāra pratibandhī

तज्जस्संस्कारोऽन्यसंस्कार प्रतिबन्धी ॥५०॥

• tat
• jaḥ
• saṃskāraḥ
• anya
• saṃskāra
• pratibandhī

1.51 tasyāpi nirodhe sarvanirodhānnirbījaḥ samādhiḥ

तस्यापि निरोधे सर्वनिरोधान्निर्बीजः समाधिः ॥५१॥

• tasya
• api
• nirodhe
• sarva
• nirodhāt
• nirbījaḥ
• samādhiḥ

2.1 tapaḥ svādhyāyeśvarapraṇidhānāni kriyāyogaḥ

तपः स्वाध्यायेश्वरप्रणिधानानि क्रियायोगः ॥१॥

• tapaḥ
• sva
• adhyāya
• iśvara
• praṇidhānāni
• kriyā
• yogaḥ

2.2 samādhibhāvanārthaḥ kleśa tanūkaraṇārthaśca

 समाधिभावनार्थः क्लेश तनूकरणार्थश्च ॥२॥

• samādhi
• bhāvanā
• arthaḥ
• kleśa
• tanū
• karaṇa
• arthaḥ
• ca

2.3 avidyāsmitārāgadveṣābhiniveśaḥ kleśāḥ

अविद्यास्मितारागद्वेषाभिनिवेशः क्लेशाः ॥३॥

• avidyā
• asmitā
• rāga
• dveṣa
• abhiniveśaḥ
• kleśāḥ

2.4 avidyā kṣetramuttareṣām prasuptatanuvicchinnodārāṇām

अविद्या क्षेत्रमुत्तरेषाम् प्रसुप्ततनुविच्छिन्नोदाराणाम् ॥४॥

• avidyā
• kṣetram
• uttareṣām
• prasupta
• tanu
• vicchinna
• udārāṇām

2.5 anityāśuciduḥkhānātmasu nityaśucisukhātmakhyātiravidyā

अनित्याशुचिदुःखानात्मसु नित्यशुचिसुखात्मख्यातिरविद्या ॥५॥

• anitya
• aśuci
• duḥkha
• anātmasu
• nitya
• śuci
• sukha
• ātma
• khyātiḥ
• avidya

2.6 dṛgdarśanaśaktyorekātmataivāsmitāavidyāsmitārāgadveṣābhiniveśaḥ kleśāḥ

दृग्दर्शनशक्त्योरेकात्मतैवास्मिता॥६॥

• dṛg
• darśana
• śaktyoḥ
• eka
• ātmatā
• iva
• asmitā

2.7 sukhānuśayī rāgaḥ

सुखानुशयी रागः ॥७॥

• sukha
• anuśayī
• rāgaḥ

2.8 duḥkhānuśayī dveṣaḥ

दुःखानुशयी द्वेषः ॥८॥

• duḥkha
• anuśayī
• dveṣaḥ

2.9 svarasvāhi viduṣo’pi tathārūḍho’bhiniveśaḥ

स्वरसवाही विदुषोऽपि तथारूढोऽभिनिवेशः ॥९॥

• sva
• rasa
• vāhī
• viduṣaḥ
• api
• tathā
• ārūḍhaḥ
• abhiniveśaḥ

2.10 te pratiprasavaheyāḥ sūkṣmāḥ

ते प्रतिप्रसवहेयाः सूक्ष्माः ॥१०॥

• te
• pratiprasava
• heyāḥ
• sūkṣmāḥ

2.11 dhyāna heyāḥ tadvṛttayaḥ

ध्यान हेयाः तद्वृत्तयः ॥११॥

• dhyāna
• heyāḥ
• tat
• vṛttayaḥ

2.12 kleśamūlaḥ karmāśayo dṛṣṭādṛṣṭajanmavedanīyaḥ

क्लेशमूलः कर्माशयो दृष्टादृष्टजन्मवेदनीयः ॥१२॥

• kleśa
• mūlaḥ
• karma
• āśayaḥ
• dṛṣṭa
• adṛṣṭa
• janma
• vedanīyaḥ

2.13 sati mūle tadvipāko jātyāyurbhogāḥ
सति मूले तद्विपाको जात्यायुर्भोगाः ॥१३॥

• sati
• mule
• tat
• vipākaḥ
• jāti
• āyuḥ
• bhogāḥ

2.14 te hlāda paritāpaphalāḥ puṇyāpuṇyahetutvāt
ते ह्लाद परितापफलाः पुण्यापुण्यहेतुत्वात् ॥१४॥

• te
• hlāda
• paritāpa
• phalāḥ
• puṇya
• apuṇya
• hetutvāt

2.15 pariṇāma tāpa saṃskāra duḥkhaiḥ guṇavṛttivirodhācca duḥkhameva sarvaṃ vivekinaḥ
परिणाम ताप संस्कार दुःखैः गुणवृत्तिविरोधाच्च दुःखमेव सर्वं विवेकिनः ॥१५॥

• pariṇāma
• tāpa
• saṃskāra
• duḥkhaiḥ
• guṇa
• vṛtti
• virodhāt
• ca
• duḥkham
• eva
• sarvaṃ
• vivekinaḥ

2.16 heyaṃ duḥkhamanāgatam
हेयं दुःखमनागतम् ॥१६॥

• heyaṃ
• duḥkham
• anāgatam

2.17 draṣṭṛdṛśyayoḥ saṃyogo heyahetuḥ
द्रष्टृदृश्ययोः संयोगो हेयहेतुः ॥१७॥

• draṣṭṛ
• dṛśyayoḥ
• saṃyogaḥ
• heya
• hetuḥ

2.18 prakāśakriyāsthitiśīlaṃ bhūtendriyātmakaṃ bhogāpavargārthaṃ dṛśyam
प्रकाशक्रियास्थितिशीलं भूतेन्द्रियात्मकं भोगापवर्गार्थं दृश्यम् ॥१८॥

• prakāśa
• kriya
• sthiti
• śīlaṃ
• bhūta
• indriya
• ātmakaṃ
• bhoga
• apavarga
• arthaṃ
• dṛśyam

2.19 viśeṣāviśeṣaliṅgamātrāliṅgāni guṇaparvāṇi
विशेषाविशेषलिङ्गमात्रालिङ्गानि गुणपर्वाणि ॥१९॥

• viśeṣa
• aviśeṣa
• liṅga
• mātra
• aliṅgāni
• guṇa
• parvāṇi

2.20 draṣṭā dṛśimātraḥ śuddho’pi pratyayānupaśyaḥ
द्रष्टा दृशिमात्रः शुद्धोऽपि प्रत्ययानुपश्यः ॥२०॥

• draṣṭā
• dṛśi
• mātraḥ
• śuddhaḥ
• api
• pratyaya
• anupaśyaḥ

2.21 tadartha eva dṛśyasyātmā
तदर्थ एव दृश्यस्यात्मा ॥२१॥

• tat
• artha
• eva
• dṛśyasya
• ātmā

2.22 kṛtārthaṃ pratinaṣṭaṃpyanaṣṭaṃ tadanya sādhāraṇatvāt
कृतार्थं प्रतिनष्टंप्यनष्टं तदन्य साधारणत्वात् ॥२२॥

• kṛta
• arthaṃ
• prati
• naṣṭaṃ
• api
• anaṣṭaṃ
• tat
• anya
• sādhāraṇatvāt

2.23 svasvāmiśaktyoḥ svarūpopalabdhihetuḥ saṃyogaḥ
स्वस्वामिशक्त्योः स्वरूपोपलब्धिहेतुः संयोगः ॥२३॥

• sva
• svāmi
• śaktyoḥ
• svarūpa
• upalabdhi
• hetuḥ
• saṃyogaḥ

2.24 tasya heturavidyā
तस्य हेतुरविद्या ॥२४॥

• tasya
• hetuḥ
• avidyā

2.25 tadabhāvātsaṃyogābhāvo hānaṃ taddṛśeḥ kaivalyam
तदभावात्संयोगाभावो हानं तद्दृशेः कैवल्यम् ॥२५॥

• tat
• abhāvāt
• saṃyoga
• abhāvaḥ
• hānaṃ
• tat
• dṛśeḥ
• kaivalyam

2.26 vivekakhyātiraviplavā hānopāyaḥ
विवेकख्यातिरविप्लवा हानोपायः ॥२६॥

• viveka
• khyātiḥ
• aviplavā
• hāna
• upāyaḥ

2.27 tasya saptadhā prāntabhūmiḥ prajña
तस्य सप्तधा प्रान्तभूमिः प्रज्ञ ॥२७॥

• tasya
• saptadhā
• prānta
• bhūmiḥ
• prajñā

2.28 yogāṅgānuṣṭhānādaśuddhikṣaye jñānadīptirāvivekakhyāteḥ
योगाङ्गानुष्ठानादशुद्धिक्षये ज्ञानदीप्तिराविवेकख्यातेः ॥२८॥

• yoga
• aṅga
• anuṣṭhānāt
• aśuddhi
• kṣaye
• jñāna
• dīptiḥ
• āviveka
• khyāteḥ

2.29 yama niyamāsana prāṇāyāma pratyāhāra dhāraṇā dhyāna samādhayo’ṣṭāvaṅgāni
यम नियमासन प्राणायाम प्रत्याहार धारणा ध्यान समाधयोऽष्टावङ्गानि ॥२९॥

• yama
• niyama
• asana
• prāṇāyāma
• pratyāhāra
• dhāraṇā
• dhyāna
• samādhayaḥ
• aṣṭāu
• aṅgāni

2.30 ahiṃsāsatyāsteya brahmacaryāparigrahāḥ yamāḥ
अहिंसासत्यास्तेय ब्रह्मचर्यापरिग्रहाः यमाः ॥३०॥

• ahiṃsā
• satya
• asteya
• brahmacarya
• aparigrahāḥ
• yamāḥ

2.31 jātideśakālasamayānavacchinnāḥ sārvabhaumāmahāvratam
जातिदेशकालसमयानवच्छिन्नाः सार्वभौमामहाव्रतम् ॥३१॥

• jāti
• deśa
• kāla
• samaya
• anavacchinnāḥ
• sārvabhaumāḥ
• mahāvratam

2.32 śauca saṃtoṣa tapaḥ svādhyāyeśvarapraṇidhānāni niyamāḥ
शौच संतोष तपः स्वाध्यायेश्वरप्रणिधानानि नियमाः ॥३२॥

• śauca
• saṃtoṣa
• tapaḥ
• sva
• adhyāya
• iśvara
• praṇidhānāni
• niyamāḥ

2.33 vitarkabādhane pratiprakṣabhāvanam
वितर्कबाधने प्रतिप्रक्षभावनम् ॥३३॥

• vitarkaḥ
• bādhane
• pratiprakṣa
• bhāvanam

2.34 vitarkā hiṃsādayaḥ kṛtakāritānumoditā lobhakrodhamohāpūrvakā mṛdumadhya adhimātrā duḥkhājñānānantaphalā iti pratiprakṣabhāvanam
वितर्का हिंसादयः कृतकारितानुमोदिता लोभक्रोधमोहापूर्वका मृदुमध्य अधिमात्रा दुःखाज्ञानानन्तफला इति प्रतिप्रक्षभावनम् ॥३४॥

• vitarkā
• hiṃsādayaḥ
• kṛta
• kārita
• anumoditāḥ
• lobha
• krodha
• mohā
• pūrvakāḥ
• mṛdu
• madhya
• adhimātrā
• duḥkha
• ajñāna
• ananta
• phalā
• iti
• pratiprakṣa
• bhāvanam

2.35 ahiṃsāpratiṣṭhāyaṃ tatsannidhau vairatyāghaḥ
अहिंसाप्रतिष्ठायं तत्सन्निधौ वैरत्याघः ॥३५॥

• ahiṃsā
• pratiṣṭhāyaṃ
• tat
• sannidhau
• vaira
• tyāghaḥ

2.36 satyapratiṣthāyaṃ kriyāphalāśrayatvam
सत्यप्रतिष्थायं क्रियाफलाश्रयत्वम् ॥३६॥

• satya
• pratiṣthāyaṃ
• kriya
• phala
• āśrayatvam

2.37 asteyapratiṣṭhāyāṃ sarvaratnopasthānam
अस्तेयप्रतिष्ठायां सर्वरत्नोपस्थानम् ॥३७॥

• asteya
• pratiṣṭhāyāṃ
• sarva
• ratna
• upasthānam

2.38 brahmacarya pratiṣṭhāyāṃ vīryalābhaḥ
ब्रह्मचर्य प्रतिष्ठायां वीर्यलाभः ॥३८॥

• brahmacarya
• pratiṣṭhāyāṃ
• vīrya
• lābhaḥ

2.39 aparigrahasthairye janmakathaṃtā saṃbodhaḥ
अपरिग्रहस्थैर्ये जन्मकथंता संबोधः ॥३९॥

• aparigraha
• sthairye
• janma
• kathaṃtā
• saṃbodhaḥ

2.40 śaucāt svāṅgajugupsā parairasaṃsargaḥ
शौचात् स्वाङ्गजुगुप्सा परैरसंसर्गः ॥४०॥

• śaucāt
• svāṅga
• jugupsā
• paraiḥ
• asaṃsargaḥ

2.41 sattvaśuddhiḥ saumanasyaikāgryendriyajayātmadarśana yogyatvāni ca
सत्त्वशुद्धिः सौमनस्यैकाग्र्येन्द्रियजयात्मदर्शन योग्यत्वानि च ॥४१॥

• sattva
• śuddhiḥ
• saumanasya
• ekāgrya
• indriya
• jaya
• ātma
• darśana
• yogyatvāni
• ca

2.42 saṃtoṣātanuttamassukhalābhaḥ
संतोषातनुत्तमस्सुखलाभः ॥४२॥

• saṃtoṣāt
• anuttama
• sukha
• lābhaḥ

2.43 kāyendriyasiddhiraśuddhikṣayāt tapasaḥ
कायेन्द्रियसिद्धिरशुद्धिक्षयात् तपसः ॥४३॥

• kaya
• indriya
• siddhiḥ
• aśuddhi
• kṣayāt
• tapasaḥ

2.44 svādhyāyādiṣṭadevatā saṃprayogaḥ
स्वाध्यायादिष्टदेवता संप्रयोगः ॥४४॥

• sva
• adhyāyāt
• iṣṭa
• devatā
• saṃprayogaḥ
• ātma
• darśana
• yogyatvāni
• ca

2.45 samādhi siddhiḥīśvarapraṇidhānāt
समाधि सिद्धिरीश्वरप्रणिधानात् ॥४५॥

• samādhi
• siddhiḥ
• īśvara
• praṇidhānāt

2.46 sthirasukhamāsanam
स्थिरसुखमासनम् ॥४६॥

• sthira
• sukham
• āsanam

2.47 prayatnaśaithilyānantasamāpattibhyām
प्रयत्नशैथिल्यानन्तसमापत्तिभ्याम् ॥४७॥

• prayatna
• śaithilya
• ananta
• samāpattibhyām

2.48 tato dvaṅdvānabhighātaḥ
ततो द्वङ्द्वानभिघातः ॥४८॥

• tataḥ
• dvaṅdva
• anabhighātaḥ

2.49 tasmin sati śvāsapraśvāsayorgativicchedaḥ prāṇāyāmaḥ
तस्मिन् सति श्वासप्रश्वासयोर्गतिविच्छेदः प्राणायामः ॥४९॥

• tasmin
• sati
• śvāsa
• praśvāsayoḥ
• gati
• vicchedaḥ
• prāṇāyāmaḥ

2.50 saḥ tu bāhyābhyantarasthambha vṛttiḥ deśakālasankhyābhiḥ paridṛṣṭo dīrghasūkṣmaḥ
स: तु बाह्याभ्यन्तरस्थम्भ वृत्तिः देशकालसन्ख्याभिः परिदृष्टो दीर्घसूक्ष्मः ॥५०॥

• sa
• tu
• bāhya
• ābhyantara
• sthambha
• vṛttiḥ
• deśa
• kāla
• sankhyābhiḥ
• paridṛṣṭaḥ
• dīrgha
• sūkṣmaḥ

2.51 bāhyābhyantara viṣayākṣepī caturthaḥ
बाह्याभ्यन्तर विषयाक्षेपी चतुर्थः ॥५१॥

• bāhya
• ābhyantara
• viṣaya
• ākṣepī
• caturthaḥ

2.52 tataḥ kṣīyate prakāśāvaraṇam
ततः क्षीयते प्रकाशावरणम् ॥५२॥

• tataḥ
• kṣīyate
• prakāśa
• āvaraṇam

2.53 dhāraṇāsu ca yogyatā manasaḥ
धारणासु च योग्यता मनसः ॥५३॥

• dhāraṇāsu
• ca
• yogyatā
• manasaḥ

2.54 svaviṣayāsaṃprayoge cittasya svarūpānukāraivendriyāṇāṃ pratyāhāraḥ
स्वविषयासंप्रयोगे चित्तस्य स्वरूपानुकारैवेन्द्रियाणां प्रत्याहारः ॥५४॥

• sva
• viṣaya
• asaṃprayoge
• cittasya
• svarūpa
• anukāraḥ
• iva
• indriyāṇāṃ
• pratyāhāraḥ

2.55 tataḥ paramāvaśyatā indriyāṇām
ततः परमावश्यता इन्द्रियाणाम् ॥५५॥

• tataḥ
• paramā
• vaśyatā
• indriyāṇām

2.53 dhāraṇāsu ca yogyatā manasaḥ
धारणासु च योग्यता मनसः ॥५३॥

• dhāraṇāsu
• ca
• yogyatā
• manasaḥ

2.54 svaviṣayāsaṃprayoge cittasya svarūpānukāraivendriyāṇāṃ pratyāhāraḥ
स्वविषयासंप्रयोगे चित्तस्य स्वरूपानुकारैवेन्द्रियाणां प्रत्याहारः ॥५४॥

• sva
• viṣaya
• asaṃprayoge
• cittasya
• svarūpa
• anukāraḥ
• iva
• indriyāṇāṃ
• pratyāhāraḥ

2.55 tataḥ paramāvaśyatā indriyāṇām
ततः परमावश्यता इन्द्रियाणाम् ॥५५॥

• tataḥ
• paramā
• vaśyatā
• indriyāṇām

3.1 deśabandhaḥ cittasya dhāraṇā
देशबन्धः चित्तस्य धारणा ॥१॥

• deśa
• bandhaḥ
• cittasya
• dhāraṇā

3.2 tatra pratyayaikatānatā dhyānam
तत्र प्रत्ययैकतानता ध्यानम् ॥२॥

• tatra
• pratyaya
• ekatānatā
• dhyānam

3.3 tadevārthamātranirbhāsaṃ svarūpaśūnyamivasamādhiḥ
तदेवार्थमात्रनिर्भासं स्वरूपशून्यमिवसमाधिः ॥३॥

• tat
• eva
• artha
• mātra
• nirbhāsaṃ
• svarūpa
• śūnyam
• iva
• samādhiḥ

3.4 trayamekatra saṃyamaḥ
त्रयमेकत्र संयमः ॥४॥

• trayam
• ekatra
• saṃyamaḥ

3.5 tajjayāt prajñālokaḥ
तज्जयात् प्रज्ञालोकः ॥५॥

• tat
• jayāt
• prajñā
• lokaḥ

3.6 tasya bhūmiṣu viniyogaḥ
तस्य भूमिषु विनियोगः ॥६॥

• tasya
• bhūmiṣu
• viniyogaḥ

3.7 trayamantaraṅgaṃ pūrvebhyaḥ
त्रयमन्तरन्गं पूर्वेभ्यः ॥७॥

• trayam
• antaraṅgaṃ
• pūrvebhyaḥ

3.8 tadapi bahiraṅgaṃ nirbījasya
तदपि बहिरङ्गं निर्बीजस्य ॥८॥

• tat
• api
• bahiraṅgaṃ
• nirbījasya

3.9 vyutthānanirodhasaṃskārayoḥ abhibhavaprādurbhāvau nirodhakṣaṇa cittānvayo nirodhapariṇāmaḥ
व्युत्थाननिरोधसंस्कारयोः अभिभवप्रादुर्भावौ निरोधक्षण चित्तान्वयो निरोधपरिणामः ॥९॥

• vyutthāna
• nirodha
• saṃskārayoḥ
• abhibhava
• prādurbhāvau
• nirodha
• kṣaṇa
• citta
• anvayaḥ
• nirodha
• pariṇāmaḥ

3.10 tasya praśāntavāhitā saṃskārat
तस्य प्रशान्तवाहिता संस्कारत् ॥१०॥

• tasya
• praśānta
• vāhitā
• saṃskārat

3.11 sarvārthatā ekāgrātayoḥ kṣayodayau cittasya samādhipariṇāmaḥ
सर्वार्थता एकाग्रातयोः क्षयोदयौ चित्तस्य समाधिपरिणामः ॥११॥

• sarva
• arthatā
• ekāgrātayoḥ
• kṣaya
• udayau
• cittasya
• samādhi
• pariṇāmaḥ

3.12 tataḥ punaḥ śāntoditau tulyapratyayau cittasyaikāgratāpariṇāmaḥ
ततः पुनः शान्तोदितौ तुल्यप्रत्ययौ चित्तस्यैकाग्रतापरिणामः ॥१२॥

• tataḥ
• punaḥ
• śānta
• uditau
• tulya
• pratyayau
• cittasya
• ekagrata
• pariṇāmaḥ